Phần 4: Thơ Bác chép trên lá bàng
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh có 22 bài thơ chúc Tết, bài thơ chúc Tết đầu tiên Bác viết nhân dịp Xuân Nhâm Ngọ 1942, sau nhiều năm bôn ba, Người trở về Tổ quốc.
21 bài thơ chúc Tết còn lại, Bác viết với cương vị Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà để gửi đồng bào cả nước. Nội dung các bài thơ chúc Tết của Bác thường gồm các phần: tổng kết tình hình năm qua, nhận định tình hình sắp tới, chúc mừng đồng bào nhân dịp xuân về và kêu gọi đoàn kết, thi đua để hoàn thành tốt nhiệm vụ...
Lời thơ Bác luôn giản dị, dễ gần như chính con người Bác, như hai câu kết trong bài thơ mừng Xuân Giáp Thìn 1964, Bác viết:
Mấy lời thân ái, nôm na
Vừa là kêu gọi, vừa là mừng xuân.
Bước vào mùa Xuân Kỷ Dậu 1969, quân và dân ta đang trên đà thắng lợi, tiếp nối những chiến công của Xuân Mậu Thân 1968: quân ta đã đánh vào các dinh luỹ kiên cố nhất của quân đội Mỹ ở các thành phố lớn và ngay cả toà Đại sứ Mỹ ở chính giữa Thành phố Sài Gòn, khiến cho đế quốc Mỹ và tay sai hoang mang, lo sợ. Và Bác đã có ngay những vần thơ động viên, khích lệ tinh thần chiến đấu của quân và dân ta trong dịp Tết đến, Xuân về:
Năm qua thắng lợi vẻ vang
Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to
Vì độc lập, vì tự do
Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào
Tiến lên! Chiến sĩ, đồng bào.
Bắc - Nam sum họp xuân nào vui hơn.
Bác tin tương lai Cách mạng Việt Nam "chắc càng thắng to". Và đúng như vậy, từ năm 1969 trở đi, phong trào đấu tranh giải phóng miền Nam mỗi năm một phát triển mạnh, mùa Xuân năm 1975 ta đã giành thắng lợi hoàn toàn, non sông liền một giải.
Bài thơ chúc Tết của Bác in trên lá bàng
Bác đọc bài thơ này vào giao thừa năm 1969, và ngay sau đó bài thơ được nhạc sĩ Huy Thục phổ nhạc. Và rồi bài thơ ấy đã chạm đến trái tim của những viên phi công Mỹ đang bị tạm giữ tại trại giam Hoả Lò, Hà Nội. Không thể biết những người lính thuộc quân đội Hoa Kỳ có hiểu được ý nghĩa bài thơ chúc Tết của Hồ Chủ tịch hay không? Nhưng một điều chắc chắn rằng họ đã thích thú với bài thơ chúc Tết ngắn gọn, giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh và họ đã dịch nghĩa bài thơ từ tiếng Việt sang tiếng Anh. Bài thơ còn được chính họ chép ra và trang trí như một tờ bích báo để sử dụng trong trại giam Hoả Lò. Nguyên văn bài dịch thơ đó như sau:
President Ho Chi Minh’s New Year’s message
Last year was full of glorious and victories.
This year the forefront’s sure to win still bigger ones.
For Independence, for Freedom,
Let’s fight so the Yank’s quit, and the puppets topple.
Forward, Fighters, countrymen!
North and South reunited, could there be happier Spring!
Spring 1969 - Ho Chi Minh
Gần năm mươi năm Bác đi xa, cùng với bản Di chúc, những tác phẩm thơ văn của Người để lại là tài sản vô giá đối với dân tộc ta. Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, khi nhớ tới bài thơ chúc Tết cuối cùng của Bác, chúng ta đọc lại từng câu, ngẫm nghĩ và nhận ra bao điều lớn lao, sâu xa từ những con chữ bình thường, giản dị.
Bài thơ chúc Tết của Người giờ đây đã được ghi lại trên những chiếc lá bàng của di tích lịch sử Nhà tù Hoả Lò, trở thành món quà quý cho tất cả những người biết cảm nhận và yêu những vần thơ dung dị của Bác.
Du khách tham quan quầy trưng bày sản phẩm làm từ cây bàng tại Di tích Hoả Lò
Thật bất ngờ và cảm động, bài thơ chúc Tết của Chủ tịch Hồ Chí Minh được chép trên những chiếc lá từ cây bàng của di tích lịch sử Nhà tù Hoả Lò hôm nay đã được nhiều bạn trẻ đón nhận một cách thích thú, trong số đó có nhiều bạn trẻ đến từ xứ sở Kim Chi.
Nguyễn Thị Khánh Hồng - Phòng Trưng bày Tuyên truyền