Ngày nay, với sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ, sự giao lưu, hội nhập ngày càng sâu rộng đang tác động mạnh mẽ tới mọi tầng lớp trong xã hội, đặc biệt là tầng lớp thanh thiếu niên. Bên cạnh những yếu tố tích cực, hiện nay nhiều thanh niên ít nhớ tới các sự kiện lịch sử quan trọng, hoặc nhận thức chưa thật sự đầy đủ về các giá trị lịch sử, truyền thống đấu tranh cách mạng, dựng nước và giữ nước của dân tộc. Trước thực trạng đó, chức năng nhiệm vụ của các di tích, bảo tàng đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục kiến thức lịch sử, truyền thống dân tộc, nâng cao nhận thức về lịch sử và sự hiểu biết các giá trị văn hóa, đặc biệt là cho thế hệ trẻ, từ đó hình thành ở cộng đồng và thế hệ trẻ cách suy nghĩ khoa học, tiếp cận và góp phần giáo dục nhân cách, nét đẹp truyền thống của dân tộc.
Di tích Nhà tù Hoả Lò là minh chứng hiện hữu về một thời kỳ lịch sử đã qua, cùng với đó là đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, tri ân tưởng nhớ các anh hùng liệt sỹ đã cống hiến trọn cuộc đời cho lý tưởng của Đảng. Cùng với dòng chảy lịch sử của dân tộc, Di tích Nhà tù Hỏa Lò là một giáo trình trực quan sinh động quan trọng trong việc giáo dục truyền thống cách mạng đối với mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Trong những năm qua, Di tích thường xuyên mở cửa đón hàng trăm nghìn lượt khách tham quan trong và ngoài nước, điều đó đã thể hiện vai trò, vị thế của di tích ngày càng được quan tâm đặc biệt.
Ngoài việc chỉnh lý, bảo quản hệ thống trưng bày thường xuyên, thông qua các cuộc giao lưu tìm hiểu, trưng bày lưu động, lễ kết nạp Đảng... Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hoả Lò đã tạo điều kiện cho thế hệ trẻ các cơ quan tiếp xúc, gặp gỡ trực tiếp các nhân chứng lịch sử, có thêm những hiểu biết về di tích lịch sử Nhà tù Hoả Lò nói riêng và lịch sử Việt Nam nói chung. Thông qua đó, di tích đã góp phần giáo dục tinh thần, ý chí cách mạng, lý tưởng của Đảng, là động lực thúc đẩy thế hệ trẻ lao động, học tập, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tháng 3 là tháng tuổi trẻ, cùng với nhiều hoạt động sục sôi của Đoàn viên thanh niên trong cả nước, tôn vinh những tấm gương “người tốt việc tốt” và ôn lại truyền thống hào hùng của dân tộc. Nhân dịp kỷ niệm 85 năm ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, ngày 31/3/2016, chi Đoàn Viện Xã hội học - Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đã đến dâng hương và tham quan di tích lịch sử Nhà tù Hoả Lò. Được biết, đây là lần thứ 2 các đoàn viên Viện Xã hội học đến thăm di tích. Trước đó, nhân dịp kỷ niệm ngày thành lập hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam 20/10/2015, đoàn viên thanh niên Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đã thăm và tham gia cuộc thi Tìm hiểu về di tích lịch sử Nhà tù Hoả Lò và đã giành giải 3 chung cuộc.
Cuộc thi Tìm hiểu di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò năm 2015, có sự tham gia của Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam
Trao đổi cùng đồng chí Nguyễn Thị Bích Thuỷ - Phó trưởng ban điều hành Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hoả Lò, bạn Nguyễn Thị Ngọc Hà - đại diện chi Đoàn Viện Xã hội học cho rằng: Qua dịp tham quan năm 2015, lãnh đạo và Ban chấp hành Đoàn thanh niên Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đã nhận thấy ý nghĩa của việc giáo dục truyền thống lịch sử cho thế hệ trẻ ngày nay thông qua hệ thống trưng bày tại di tích là rất hiệu quả.
Đoàn viên thanh niên Viện Xã hội học - Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam
Chuyến tham quan bổ ích đã khơi dậy trong mỗi bạn trẻ lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, hiểu biết về lịch sử đấu tranh gian khổ và hào hùng của dân tộc Việt Nam, từ đó thêm quyết tâm phấn đấu cống hiến sức trẻ cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Sau chuyến tham quan, Ban chấp hành chi Đoàn viện Xã hội học cũng có nguyện vọng tiếp tục tham gia các chương trình thi tìm hiểu và giao lưu tại di tích. Kết quả này đã đóng góp một phần không nhỏ vào việc giữ gìn và phát huy những giá trị lịch sử, văn hóa Thăng Long - Hà Nội.
Hoàng Cao Tiến - Phòng TBTT và PHGT di tích