Đồng chí Nguyễn Văn Cừ, sinh ngày 9 tháng 7 năm 1912 trong một gia đình nhà Nho nghèo ở thôn Phù Khê, xã Phù Khê, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Từ nhỏ, đồng chí đã là một học sinh có tư chất thông minh, học giỏi, được bạn bè nể phục. Năm 1927, đồng chí thi đỗ vào trường Bưởi, tại đây đồng chí đã được tuyên truyền, tìm hiểu và giác ngộ cách mạng.