Bài viết
28/06/2017 17:01 28/06/2017 17:01 3810
Làm báo trong tù (phần 2)
Từ Hỏa Lò, theo bước chân lưu đày của những tù nhân chính trị, phong trào làm báo trong tù lan ra các nhà ngục Côn Lôn, Sơn La, Buôn Ma Thuột...Với tù nhân, các tờ báo tù là phương tiện để nối kết lực lượng, là phương tiện học tập, nâng cao trình độ chính trị, là vũ khí hiệu quả để đấu tranh. 
Kỳ 2: Kỳ công
Các tờ báo trong nhà tù Hỏa Lò được đóng thành tập nhỏ lưu hành nội bộ. Giấy để viết báo được bên ngoài cung cấp, như giấy thuốc lá, giấy bạch hoặc dùng các quyển kinh do cố đạo mang vào - tù nhân viết vào giữa các dòng chữ in, vào các chỗ giấy còn để trống... Họ viết bằng bút chì đen hay bằng nước cơm, nước cháo, sữa, nước cốt chanh... Khi nào cần đọc thì hơ lửa, hoặc bôi lên một loại hóa chất, chữ sẽ hiện ra.
Theo tài liệu lưu tại Viện Lịch sử Đảng, thư của Đ.T bí mật gửi ra ngoài báo cáo tình hình trong nhà tù Hỏa Lò có ghi: Gửi cho tôi những tờ giấy bạch để viết được bằng nước phèn. Hãy gửi loại tốt. Đừng gửi loại giấy thuốc lá ta không viết nước phèn được... Nếu có, hãy gửi cho tôi các tập sách của bọn truyền đạo... vì ở đây không còn tí giấy nào. Nếu không có thì gửi cho tôi giấy in của tòa án, hoặc giấy gói thuốc lào cũng được. Nếu gửi giấy bạch, chớ quên gửi thêm cho tôi một ngòi bút (hoặc bút lông) và một lọ mực đựng được nước...
 
 
Xà lim I - Nhà tù Hỏa Lò 
 
Trong nhà tù Hỏa Lò, nhóm biên soạn tài liệu, làm báo phải làm việc trong điều kiện cực kỳ vất vả, hết sức bí mật để che mắt địch. Họ phải chui xuống gầm sàng để viết; ban ngày thì nhờ thứ ánh sáng lờ mờ lọt qua các cửa thông hơi ở trên cao, ban đêm nhờ chút ánh sáng của đèn điện hoặc đèn dầu.
Việc làm ra tài liệu đã khó, việc cất giữ chúng lại càng khó hơn, sao cho không lọt vào tay địch. Tù nhân phải tạo ra các kho bí mật để giữ gìn tài liệu. Họ đục tường, rút gạch lấy chỗ hổng làm kho cất tài liệu, sau đó lấp lại như cũ. Trong khi một số người đục tường thì các tù chính trị khác phải giả vờ vật lộn nhau, làm ồn ào để át tiếng động. Tài liệu còn được bỏ vào vỏ hộp sữa, bọc kín lại, thòng dây thả xuống thùng phân. Ở trại nữ, chị em cũng đục tường lấy chỗ giấu tài liệu, hoặc giấu vào trong khố...
Tuy tù nhân hết sức bí mật trong việc giữ gìn tài liệu nhưng có lúc vẫn bị địch phát hiện và tịch thu. Trong thông báo mật số 11.546/S ngày 26-10-1932, cảnh sát trưởng Bắc kỳ cho biết đã bắt được tài liệu tuyên truyền của cộng sản trong nhà tù Hỏa Lò. Thông báo ghi rõ: Trong một cuộc lục soát tại nhà lao Trung ương (tức nhà tù Hỏa Lò - Đ.K), các tài liệu khác về tuyên truyền cộng sản đã tìm thấy có cuốn sách mỏng viết tay bằng mực mang tên Đời tù...
 
 
Tạp chí "Đời tù" - Tù chính trị Nhà tù Hỏa Lò viết để tố cáo
về việc tù nhân bị đày lên các vùng độc hại
(Mật thám Pháp thu giữ được, dịch sang tiếng Pháp báo cáo cấp trên) 
 
Nhà cầm quyền lúc bấy giờ đã nhận định về tác dụng của công tác báo chí, tuyên truyền cách mạng trong nhà tù Hỏa Lò: Việc lấy được các tài liệu này một lần nữa xác nhận tính tích cực và nguy hiểm của tổ chức tuyên truyền cộng sản trong nhà lao Trung ương Hà Nội. Nó hoạt động trong tất cả các loại người bị giam giữ: tù dân sự, tù kinh tế. Những người này, sau khi lưu lại ở nhà lao Trung ương, đến lượt họ tuyên truyền chủ nghĩa cộng sản cho tù nhân các tỉnh nơi họ chuyển đến và trong các làng của họ khi họ được phóng thích...
Đoàn Khuyên - Báo Người Lao động

Chia sẻ: