Phần 3: Dành tặng Hỏa Lò những kỷ vật của Cha.
Ngày 10/8/2016, Thomas Eugene Wilber quay trở lại di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò, trong chuyến đi này, hành trang ông mang theo là những kỷ vật của Cha mình - Trung tá Hải quân Walter Eugene Wilber để tặng lại cho Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò.
Đây là lần thứ 2, Thomas đến di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò, vậy mà với ông nơi này dường như quá đỗi thân thuộc. Còn đối với những cán bộ đang công tác tại đây, Thomas như một người đồng nghiệp thân thiết, vừa có chuyến công tác xa trở về. Vẫn bầu không khí nồng ấm, thân thiện như lần gặp đầu tiên khiến Thomas đã không tránh khỏi những giây xúc động. Như đã hẹn trong lần gặp trước, chuyến sang Việt Nam lần này, Thomas sẽ dành tặng cho Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò những món quà “vô giá” mà Cha ông đã mang về, cất giữ cẩn thận trong gần nửa thế kỷ qua.
Ngày 15/8/2016, một ngày rất có ý nghĩa đối với đội ngũ cán bộ đang công tác tại đây. Nhẹ nhàng đặt chiếc túi màu đỏ lên bàn, Thomas cẩn thận, nâng niu lấy ra từng kỷ vật:
Kỷ vật đầu tiên mà chúng tôi tin chắc rằng Thomas Eugene Wilber vô cùng yêu quý, trân trọng: đó là bức thư của Cha gửi cho Thomas Eugene Wilber, viết ngày 15/6/1968 (trước 1 ngày phi cơ do Cha ông điều khiển bị bắn rơi). Nội dung chúc mừng sinh nhật lần thứ 13 của cậu con trai thứ 2 - Thomas Eugene Wilber. Lá thư đó được gửi đi từ chiếc tàu sân bay đậu trên Thái Bình Dương, sau 2 tuần Thomas nhận được thư Cha, nhưng lúc này Thomas và gia đình chỉ biết rằng, máy bay do Cha ông điều khiển đã bị bắn rơi và không biết Cha mình còn sống. Thomas Eugene Wilber mong muốn rằng, ông sẽ bàn giao bản gốc này để trưng bày, giới thiệu tại di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò, nhưng quyền sở hữu lá thư vẫn thuộc về ông. Có thể trong những tháng ngày già yếu của cuộc đời, ông mong muốn “được chạm vào bức thư này thêm một lần nữa” thì Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò hãy vui lòng trao bức thư lại cho ông.
Một số hiện vật Thomas dành tặng Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hoả Lò
Rồi Thomas lại tiếp tục lấy ra những kỷ vật còn lại: Đây là 2 bức thư Cha ông viết gửi về cho gia đình khi đang bị giam giữ tại trại giam tù binh phi công Mỹ ở Hỏa Lò - Hà Nội, một bức đề ngày 23/6/1970 và một bức đề ngày 31/7/1970, trong thư, Cha ông có kể về cuộc sống của những tù binh phi công tại đây và động viên gia đình hãy yên lòng, sức khỏe ông vẫn tốt, ông được cán bộ quản lý trại giam đối xử nhân văn, ông luôn mong muốn cuộc chiến phi nghĩa này sẽ sớm chấm dứt. Một kỷ vật cũng rất đỗi thân thương đối với Thomas, đó là mảnh giấy gói quà mà chính tay Thomas đã gói để gửi sang Việt Nam cho Cha vào năm 1972, đã được Cha ông giữ lại cẩn thận và đã mang trở về Mỹ.
Tiếp đến là cuốn băng ghi âm lại cuộc phỏng vấn của Cha ông với phóng viên của Đài Tiếng nói Việt Nam. Và 13 tờ báo, bài báo viết về Cha ông khi được trao trả về Mỹ đã được Thomas và gia đình sưu tầm và lưu giữ cẩn thận suốt gần nửa thế kỷ qua. Trước báo giới Hoa Kỳ, ông Walter luôn cất lên tiếng nói mạnh mẽ phản đối cuộc chiến tranh phi nghĩa của quân đội Mỹ tại Việt Nam.
Ngay khi còn bị tạm giam tại Hỏa Lò, Hà Nội, trong một lần trả lời phỏng vấn của báo giới Quốc tế, ông Walter cho biết: “Việc rất nhiều tổ chức chống chiến tranh Việt Nam và hàng triệu công dân yêu chuộng hòa bình đang đấu tranh để kết thúc sớm cuộc chiến tranh này đã mang lại cho tôi niềm vui sướng”.
Buổi lễ trao tặng hiện vật tại Di tích Nhà tù Hoả Lò, ngày 15/8/2016
Cuộc đối thoại giữa Walter Eugene Wilber trên sóng truyền hình quốc gia cùng với nỗ lực của nhiều người khác đã góp phần làm thay đổi suy nghĩ của người dân Mỹ về cuộc chiến tranh Việt Nam. Làn sóng phản đối chiến tranh Việt Nam ở Mỹ tiếp tục được dâng cao và đã có những thành công nhất định.
Còn riêng đối với cá nhân Trung tá Hải quân Walter Eugene Wilber và gia đình, chiến tranh Việt Nam đã để lại trong họ những “vết thương chưa thể lành”, vì vậy ông luôn đau đáu tìm cách liên lạc, tìm gặp lại những người đã cứu sống ông năm xưa, những người đã chăm sóc cho ông trong những năm tháng là tù binh… Những ước nguyện của Walter nay đã được người con trai Thomas thực hiện.
Những kỷ vật mang dấu ấn về cuộc chiến tranh Việt Nam luôn được Walter lưu giữ cẩn thận trong suốt gần nửa thế kỷ qua đã trở lại Việt Nam, được tận tay Thomas trao tặng lại cho Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò. Những kỷ vật đó sẽ được trưng bày và giới thiệu tại đây, thể hiện sự khách quan, trung thực, câu chuyện của chính những người trong cuộc muốn gửi lại cho thế hệ sau một thông điệp hòa bình, khép lại những mất mát, đau thương.
Những bức thư thời chiến, dù là của “phía bên này hay bên kia”, dù được viết dưới làn “mưa bom, bão đạn”, nhưng nội dung vẫn chất chứa yêu thương, đầy tính nhân văn, cao cả.
Nguyễn Khánh Hồng - Phòng Trưng bày, Tuyên truyền