Ngay sau khi tiếng súng kháng chiến toàn quốc bùng nổ, thực dân Pháp đã tìm mọi cách để nhanh chóng tái chiếm nhà tù Hỏa Lò, chúng thiết lập một bộ máy cai quản nhà tù cực kỳ tàn bạo. Mặc dù sống trong cảnh “địa ngục trần gian” nhưng những ngày Tết đến, anh em tù chính trị vẫn náo nức tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ đón xuân. Nhiều bài thơ, bài vè có nội dung tố cáo tội ác của kẻ thù với lối viết dí dỏm được truyền đi trong tù, tiêu biểu như bài thơ khuyết danh “Táo quân tâu với Ngọc hoàng” do các bác cựu tù chính trị giai đoạn 1946 - 1954 nhớ lại:
“Canh Dần sắp qua
Tân Mão sắp tới
Hạ thần phải vội
Cấp tốc đệ trình
Thượng đế xét minh
Tình hình hạ giới
Nay thần xin nói
Tình hình Căng oong (Camp un)
Nó rất lung tung
Khổ tâm thần lắm
Đầu tiên da trắng
Thì có 3 tên
Sau đến da đen
Gần hai tiểu đội
Tù binh gần tới
Con số 400
Nó rất lăng nhăng
Vô cùng phức tạp
……………….
Ngoài bọn đáng kinh
Sau có một số
Có đức, có độ
Kháng chiến trung thành
Chẳng quản rách lành
Kể chi thiếu thốn
Giữ vững chí lớn
Trọn đạo làm dân
Một số quân nhân
Vững lòng sắt đá
………………..
À quên mất rồi
Còn 5 bà phún
Chú bé có 8
Chăm chỉ học hành
Ngoan ngoãn thông minh
Ngày càng tiến bộ
Thầy giáo dạy dỗ
Uốn nắn thành người
Cổng nhỏ, vào Căng oong - Nhà tù Hỏa Lò (1947-1954)
Các trại giam thuộc Căng oong - Nhà tù Hỏa Lò (1947-1954)
Sau thần xin khai
Tình hình ăn uống
Cơm bun cá mắm
Thịt ngựa 2 kỳ
Cũng có đôi khi
Lại thêm thịt hộp
Món ăn tưởng sộp
Xét có gì đâu
Loanh quanh trước sau
Cà rốt củ cải
Cứ thế ăn mãi
Hết nấu lại xào
Láo nháo lào nhào
Trông ra cà nhoét
Thỉnh thoảng nhà bếp
Lại cho ăn chay
Cá nướng dưa cay
Bí đao cùng muối
Thật là thời buổi
Nhá nhem vô cùng
Rau muống đem dùng
Muối dưa ăn sống
Tránh sao cảm động
Nói tới mục ăn
Chỉ bở những thằng
Chuyên môn đớp hít
Ngày ăn không hết
Để tối ăn thêm
Mà còn anh em
Bữa ăn cũng thiếu
Sau thần giới thiệu
Đến ngủ cửa tù
Kể ra cũng chu
Không đến nỗi khổ
Chỉ bị những vố
Thịt ngựa ăn nhiều
Cà rốt xơi vào
Tù càng đau dạ
Ấy là thần đã
Kể qua tình hình
Thượng đế xét minh
Tình hình hạ giới”.
Lại Thị Minh Thu, Phòng Nghiên cứu - Sưu tầm