John Sidney McCain trút hơi thở cuối cùng tại nhà riêng ở tuổi 81, đã từng có những năm tháng sống tại Hilton - Hà Nội và để lại nhiều ấn tượng với cán bộ làm công tác Quản lý phi công Mỹ. Ông là một phi công hải quân Mỹ được biết đến là người thẳng thắn và mê đọc sách, thường xuyên tranh luận một cách quyết liệt về cuộc chiến tại Việt Nam với các cán bộ quản giáo.Tháng 10/1967, khi chiếc máy bay ném bom Skyhawk mà John Sidney McCain lái bị bắn rơi xuống hồ Trúc Bạch, ông được người dân cứu vớt và đưa về Hỏa Lò. Những người quản giáo nhanh chóng biết được chuyện cha của John Sidney Mc Cain là một đô đốc hải quân và chàng lính Mỹ trẻ từ đó có biệt danh "Thái tử".
John Sidney Mc Cain (phải) ngồi giữa ông nội và cha, những năm thập kỷ 40 (AFP)
Những ngày đầu tại Hỏa Lò cuộc sống vô cùng khó khăn với John Sidney McCain khi ông bị gãy chân và hai cánh tay. Ông đã phải điều trị một thời gian dài tại Viện Quân Y 108. Khi về Hỏa Lò ông bị mắc bệnh lị, trong suốt nhiều tháng, ông được chăm sóc với chế độ riêng chỉ ăn bánh mì và súp bí đỏ.
Đại tá Trần Trọng Duyệt kể chuyện về John Sidney Mc Cain (Ảnh: AFP)
Theo tinh thần hiệp định Paris, John Sidney McCain được trao trả về Mỹ ngày 14/3/1973. Không chỉ có tình cảm đặc biệt với nơi ông từng sống hơn 5 năm mà ông còn là người tích cực trong việc hàn gắn mối quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.
John Sidney McCain từ nhà tù Hỏa Lò trên đường tới sân bay Gia Lâm để hồi hương, năm 1973 (Ảnh: AFP)
Trở về từ chiến tranh, John Sidney McCain tiếp tục phục vụ cho Hải quân Mỹ với vai trò liên lạc viên tại Thượng viện. John Sidney McCain rời khỏi Hải quân Mỹ với quân hàm đại úy năm 1981. Năm 1982, ông thắng cử dân biểu bang Arizona và sau đó gia nhập Ủy ban Nội vụ của Hạ viện Mỹ.
John Sidney McCain tại buổi tiệc tối cùng vợ chồng cựu thống đốc bang California Ronald Reagan và Đại tá Hải quân Howard Ruttledge và diễn viên Michael Landon (Ảnh: AFP)
Với sự ủng hộ của Thượng nghị sỹ John Kerry và Tổng thống Bill Clinton, John Sidney McCain đã thành công trong nỗ lực thuyết phục quốc hội Mỹ đồng ý tái lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam.
John Sidney McCain (trái) gặp Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam khi đó là ông Nguyễn Cơ Thạch
ở Washington ngày 17/10/1990 (Ảnh: AFP)
Thượng Nghị sỹ John Sidney McCain thăm Việt Nam vào tháng 10/1992 (Ảnh: AFP)
John Sidney McCain đã nhiều lần quay trở lại Việt Nam và mỗi lần trở lại ấy ông không quên đến thăm Di tích Nhà tù Hỏa Lò - nơi mà ông đã từng sống từ tháng 10/1968 đến tháng 3/1973.
Nguyễn Thị Thu Hiền
Phòng Nghiên cứu - Sưu tầm