Vào những ngày cuối năm 2018, khách tham quan đến với Di tích Lịch sử Nhà tù Hỏa Lò đông hơn thường lệ. Với mong muốn tìm hiểu xem những người lính Mỹ đã đón năm mới như thế nào nên du khách dừng lại lâu hơn tại hai phòng trưng bày về cuộc sống sinh hoạt của phi công Mỹ.
Từ ngày 05/8/1964 đến ngày 15/01/1973, Chính phủ Mỹ đã tiến hành chiến tranh phá hoại bằng không quân, hải quân đối với miền Bắc Việt Nam. Quân và dân miền Bắc đã bắn rơi nhiều máy bay, bắt sống hàng trăm phi công Mỹ. Phần lớn phi công Mỹ đã bị tạm giam tại Trại giam Hỏa Lò, Hà Nội.
Theo bác Trần Trọng Duyệt, lãnh đạo Trại giam Hỏa Lò kể lại: Với sự giúp đỡ của cán bộ trại giam, các phi công Mỹ được phép tự làm một tờ tạp chí lấy tên là “Đường băng mới”, viết về mong muốn được trở về quê hương, đoàn tụ với gia đình. Vào dịp Noel, Tết dương lịch, tôn trọng tín ngưỡng của họ, trại đã cho mời mục sư Bùi Hoàng Thử đến làm lễ. Họ được tự tay trang trí những cây thông Noel chuẩn bị cho Lễ Giáng Sinh.
Phi công Mỹ trang trí cây thông để mừng lễ “Thiên chúa giáng sinh”
Trong những ngày này, phi công Mỹ được cho ăn uống đặc biệt hơn. Ngoài việc gói bánh chưng, cuốn nem rán, bộ phận hậu cần của trại thường mang giấy giới thiệu đi về tận Hà Bắc, hoặc Sơn Tây để mua gà tây về quay, chế biến món cơm rang thập cẩm (cơm có cả thịt, trứng và rau), uống bia Trúc Bạch, thứ đồ uống mà phi công Mỹ rất thích. Ăn xong thường có hoa quả và bánh kẹo.
Phi công Mỹ chuẩn bị bữa ăn trong ngày lễ “Thiên chúa giáng sinh”
Dịp Giáng Sinh và đón năm mới cũng là khoảng thời gian những phi công Mỹ được nhận nhiều quà và thư của gia đình gửi sang. Những món quà đã giúp khích lệ tinh thần của họ, làm vơi bớt đi nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương. Sự chăm sóc ân cần của cán bộ trong trại giam đã dần dần làm thay đổi suy nghĩ của nhiều phi công về cuộc chiến tranh mà Mỹ đã tiến hành ở Việt Nam. Họ luôn mong chờ chiến tranh kết thúc để trở về đoàn tụ cùng gia đình. Đến năm 1973, theo Hiệp định Pa-ri, các phi công Mỹ đã được trao trả về nước tại sân bay Gia Lâm, Hà Nội. Nhưng có lẽ, đối với mỗi phi công Mỹ ký ức về những dịp đón Noel và năm mới trong trại giam là những kỉ niệm đáng nhớ không thể quên.
Bà Tanja, khách du lịch Thụy Sỹ khi đến với Di tích Lịch sử Nhà tù Hỏa Lò, chia sẻ: “Tôi cảm thấy xúc động khi phi công Mỹ được đối xử tốt, ngay cả khi họ tàn phá đất nước Việt Nam. Việt Nam thật nhân đạo, tạo điều kiện tốt cho các phi công Mỹ khi bị giam giữ tại Nhà tù Hỏa Lò”.
Bài: Mai Thị Huyền, sưu tầm và tổng hợp
Ảnh: Tư liệu Di tích Lịch sử Nhà tù Hỏa Lò